BARTIN BAROSU KADIN HUKUKU KOMİSYONU

TÜRK KADININA SEÇME VE SEÇİLME HAKKI TANINMASININ 81. YILI BASIN AÇIKLAMASI

5 Aralık 1934 tarihinde, 1924 Anayasamızın 10. maddesinde yapılan değişiklikle erkeklere tanınan milletvekili seçme hakkı, kadınlara da tanınmış ve “yirmi iki yaşını bitiren kadın, erkek her Türk mebus seçme hakkını haizdir” hükmüne yer verilmiştir.
Anayasanın 11. maddesinde yapılan değişiklikle de kadınlara milletvekili seçilme hakkı verilmiş ve madde “otuz yaşını bitiren kadın, erkek her Türk mebus seçilebilir” şeklinde yeniden düzenlenmiştir. Anayasa’nın 10. ve 11. maddelerindeki değişiklikler çerçevesinde İntihab-ı Mebusan Kanunu’nda (Milletvekili Seçimi Kanunu’nda) 11 Aralık 1934 tarihinde değişiklik yapılmış ve Anayasayla tanınmış olan bu haklara Seçim Kanunu’nda da yer verilmiştir. Şubat 1935’de yapılan milletvekili seçiminde 18 kadın milletvekili seçilmiştir.
Ancak, birçok Avrupa ülkesinden önce Türkiye’de kadınlara milletvekili seçme seçilme hakkı tanınmasına rağmen 81 yıl içinde bir arpa boyu yol alınamamış, 2015 seçimlerinde kadın milletvekili oranı %14,9’da kalmıştır.
Kadın erkek eşitliği ve birlikte toplumda var olmaları önemli bir uygarlık aşaması olup bu husus Ulu Önder Atatürk’ün devrimlerinin de başında gelmektedir. Şöyle ki; 1926 yılında Büyük Millet Meclisi tarafından kabulle yürürlüğe giren Medeni Kanun ile Türk kadınına bin yıl evvel kaybettiği hakların iade edilmesinin temeli oluşmuştur.
Atatürk, Cumhuriyet’in ilanından dokuz ay önce Şubat 1923’te şöyle demiştir: “Bizim sosyal toplumumuzun başarısızlığının sebebi, kadınlarımıza karşı gösterdiğimiz ilgisizlikten ileri gelmektedir. Yaşamak demek faaliyet demektir. Bundan dolayı bir sosyal toplumun, bir organı faaliyette bulunurken, diğer bir organı işlemezse, sosyal toplum felçlidir.” Atatürk, çağdaş bir düşüncenin ürünü olan bu sözleriyle kadının toplumdaki yerini tanımlamıştır.
Biz nüfusun yarısıyız, nüfusun yarısını oluşturan kadınların karar alma süreçlerine katılamaması, siyasette eşit oranda temsil edilememesi, her şeyden önce bir demokrasi meselesidir. Mecliste de eşit sayıda yer almak istiyoruz. Siyasi partilere sesleniyoruz; Türkiye'nin onayladığı Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Kaldırılması Sözleşmesi (CEDAW) 4. maddesinde yer alan taahhüdün yerine getirilmesini, “eşit temsil için özel önlem alınmasını” istiyoruz. Anayasa’da, siyasi partiler ve seçim yasalarında, parti tüzüklerinde, seçilme hakkımızı yaşama geçirmek üzere her bir cinsiyete en az %40 temsil hakkı getiren değişikliğin gecikmeksizin yapılmasını bekliyoruz.